از اشغال کویت تا فاجعه موصل

*چند روز پس از اشغال کویت توسط ارتش عراق ، پیغامی از دوست دیرین شیخ ناصر محمد احمد الصباح دریافت کردم . پیغامی که " یاد باد آن روزگاران یاد باد " در بند بندش جاری بود . (شیخ ناصر دانش آموخته سویس و فرانسه سالها پیش از انقلاب سفیر کویت در ایران بود و به علت طولانی بودن دوران ماموریتش در ایران به شیخ السفرائی رسید. بعدها او به وزارت دربار و ... نخست وزیری کویت رسید و امروز که عمویش فرمانروای کویت است بعد از سالها جدال با اسلامی های تندرو و صاحبان نفوذ ، کمتردر امور دولتی مداخله میکند اما همچنان از پرقدرت ترین اعضای خاندان صباح است . عشق شیخ ناصر به فرهنگ و زبان و تاریخ و تمدن ایران ، او را به یکی از مهمترین صاحبان گنجینه ای از آثار فرهنگی و تاریخی و هنری ایرانی در جهان تبدیل کرده است . در جریان اشغال کویت موزه شخصی او به دستور صدام به عراق منتقل شد اما پس از شکست عراق ، شیخ ناصر با پیگیری سرسختانه ، محتویات موزه اش را پس گرفت )

با اشغال کویت ، صدام حسین که کویت را استان هجدهم عراق میدانست به امحاء هرچه کویتی بود پرداخت از جمله کلیه روزنامه های نسبتا آزاد کویت تعصیل و مصادره شد . نشریه الوطن کوتاه مدتی فوق العاده ای در خارج کویت منتشر کرد اما شیخ ناصر که همراه امیر شیخ جابر الاحمد و ولیعهد و نخست وزیر – هنوز منصب ولیعهد از نخست وزیر جدا نشده بود – شیخ سعد العبدالله به طائف عربستان رفته بود در پیغامش یاد آورشده بود که دوست فاضل و روشنفکرش دکتر محمد الرمیحی در تدارک انتشار نشریه ای بین المللی در سطح الشرق الاوسط است ( که من با آن همکاری میکردم ) و از من دعوت کرده بود با این نشریه همکاری کنم . نام نشریه صوت الکویت و دفتر مرکزی اش در لندن بود . با دوستان و همکاران دیرینم علی بلوط و محمد الرز و باسل عباس در کنار شوقي رافع معاون سردبیر نشریه ، تیمی تشکیل داده بودیم و خیلی زود با تیترها و خبرهای ویژه ، توانستیم علاوه بر کویتی های گریخته از وطن ، خوانندگان بیشماری در جهان عرب پیدا کنیم .
روزی در گفتگوی تلفنی با یکی از دوستان نویسنده ام در ایران ، پرسیدم آیا شما نمیخواهید در محکوم کردن تجاوز عراق اطلاعیه ای بدهید ؟ آیا فکر نمیکنید دیکتاتور عراق بعد از کویت به سراغ خوزستان بیاید . دوست من که از سرشناسان کانون نویسندگان بود و هست ، مهلتی خواست و بعد از چند روز شماری از سرشناسان آل قلم بیانیه ای بیرون دادند با این عنوان که استان نونزدهم عراق کجاست ؟ بیانیه را نزد دکتر الرمیحی بردم و در اتاق او ترجمه اش کردم . فردا این بیانیه در صدر عناوین صوت الکویت به چاپ رسید و همان شب ، شیخ ناصر ضمن ابراز قدردانی از نویسندگان ایرانی گفته بود ، این بیانیه نشان میدهد که ملت ایران فریب بازیهای صدام حسین را نمیخورد و با مردم رنج دیده کویت همدل است .( در آن تاریخ صدام حسین علاوه بر اعزام دستیارانش به ایران ، نامه هائی نیز برای هاشمی رفسنجانی فرستاده بود که منهای یکی بقیه همزمان با وصولش و یا بعدها توسط رفسنجانی منتشر شد . آن یکی که در پرده ماند نیز از سوی یکی از مسئولان دفتر رفسنجانی به دست ما رسید و مضمونش را در صوت الکویت منتشر کردیم . در این نامه صدام ضمن اشاره به توطئه های کشورهای حاشیه خلیج فارس علیه ایران و عراق ، گناه حمله اش به ایران را به گردن کویت و عربستان سعودی و امارات و بحرین گذاشته بود و مدعی شده بود که آنها او را به رویاروئی با جمهوری اسلامی کشانده بودند ... در آن تاریخ در بغداد پلاکهای اتوموبیل با عنوان عراق- قطر ، عراق – ریاض ، عراق – ابوظبی و ... تهیه شده بود و دیکتاتور عراق احمقانه فکر میکرد به زودی همه ی خلیج فارس را اشغال خواهد کرد . او در نامه اش به رفسنجانی گفته بود " ما حقانیت ادعای شما را در باره مالکیت بحرین و امارت دبی ، تأیید میکنیم و آماده ایم شما را در بازپس گیری خاک وطنتان یاری دهیم !!"
با انتشار مضمون نامه ، همه چشمها به تهران دوخته شده بود . من در تحلیل گزارشی در صوت الکویت ، با قاطعیت نوشتم محال است ایران فریب صدام حسین را بخورد و با او همصدا شود . نیم میلیون کشته و معلول جنگی و هزاران میلیارد خسارات ، دهها شهر و شهرک و روستای ویران شده و قربانیان بیشمار تجاوز عراق ، اجازه نمیدهد رژیم ایران هرچند هم بی اعتنا به مصالح ملی و خواستهای ایرانیان باشد دست به قمار همصدائی با صدام را بزند . پیش بینی من درست در آمد و دولت ایران با زرنگی و اعتراف میکنم هوشمندی بسیار ، صدام را فریب داد ، او را تشویق به ماندن در کویت و مقابله با آمریکا کرد ، پیشنهاد او را برای صیانت و حفاظت از 176 هواپیمای نظامی و غیر نظامیش پذیرفت و بعد از جنک با اعاده تنها 9 هواپیمای مسافر بری و خصوصی ، جنگده های میراژ و سوخوی و میک 21و 23و 25و 29 و بمب افکنهای سنگین توپولف و حمل و نقل نظامی ایلیوشین را بعنوان بخش کوچکی از غرامتهای جنگی با این ترفند که این هواپیماها آسیب دیده اند و قابل پرواز نیستند ، مصادره به مطلوب کرد . حداقل 90 فروند از این هواپیماها امروز در خدمت نیروی هوائی ارتش وواحدهای هوائی سپاه هستند . بعد از فرار ارتش عراق ازکویت نیز رژیم با اعزام هزاران بسیجی و سپاهی و نیروهای سپاه بدر به جنوب عراق به کمک انتفاضه شیعیان شتافت . البته انتفاضه با پشت کردن آمریکا به شورشیان بخاطر حضور عوامل رژیم و ترس از افتادن عراق به دامان ولی فقیه شکست خورد ولی در مقابل کردهای عراق با کمک ایران توانستند مقدمات برپائی اقلیم خود مختار را از همان زمان فراهم کنند . کویتی ها هرگز ، مواضع درست ایران را در هفت ماهه اشغال این کشور از یاد نبردند . اگر می بینیم دولت این کشور علی رغم کشف شبکه جاسوسی رژیم ، همچنان بر عهد دوستی خود پا برجاست ، و مقامات عالیه اش از جمله نخست وزیر و امیر ، به ایران سفر میکنند و یا از رئیس جمهوری و مقامات ایرانی حتی از سید اصغر حجازی مسئول بدنام دفتر اطلاعاتی ویژه رهبر ، به گرمی استقبال میکنند و به شیعیان پرو بال میدهند و سید عباس مهری نماینده ولی فقیه را که پسر و دامادش در توطئه سوءقصد به امیر سابق کویت با حزب الدعوه همدست بودند و در دوران اشغال کویت ، از قم و با مجله " نصر" ش قصد برپائی جمهوری اسلامی در کویت را داشت ، مورد عنایت ویژه قرار میدهند و به او وخانواده اش ملیت کویتي ارزانی میکنند ، همه و همه ، به قول شیخ ناصر "رد جمیل یا پاسخ شایسته به مواضع حکیمانه رفسنجانی در جریان اشغال کویت است " به عبارت دیگر موضع گیری درست و به مصلحت ملی دولت ایران، تا امروز منافع بسیاری برای دولت ایران و هزاران ایرانی مقیم کویت و شیعیان این کشور داشته است .من بارها در دیدارهایم از کویت از مسئولان این کشور که در خلوت از نفاق رژیم نالیده اند ، شنیده ام که ، ما دین بزرگی به ایران داریم که در کنار عربستان سعودی که از هیچ کمکی به ما دریغ نکرد ، مشروعیت مارا قاطعانه تأیید کرد و فریب بازیهای صدام حسین را نخورد. بنابراین تا آنجا که ممکن است چشم به روی بد عهدی های رژیم ایران میبندیم و میکوشیم در پس پرده مشکلاتمان را با آنها حل کنیم .در مورد افغانستان نیز سیاست های کلی رژیم دور از مصالح عالیه ما نبود . همه ما از اینکه چهارتا پابرهنه طالبان به علت سوء تدبیر واقدامات تا حد خیانت علاءالدین بروجردی مسئول وقت پرونده افغانستان در وزارت خارجه و شورایعالی امنیت ملی ، توانستند مزار شریف را متصرف شوند و مرحوم عبدالعلی مزاری رهبر حزب وحدت را با آن وضع شنیع به قتل رسانند و بعد هم سر دیپلماتهای ایرانی را ببرند ، غضبناک شدیم و خونمان میجوشید که چرا ارتش وارد افغانستان نمیشود ، البته بعضی از چپولهای اسلامی سابق که جامه اصلاح طلبی پوشیده بودند با آغاز شدن تلاشهای آمریکا برای برکندن طالبان ، خواستار هم پیمانی ما با ملا عمر شدند ، اما محمد خاتمی و مشاور ویژه اش در امور امنیت ملی علی ربیعی (عباد) به شدت با این فکر مخالفت کردند و برای همکاری پنهان با آمریکا علیه طالبان و القاعده به ارتش و سپاه ( با تأیید خامنه ای ) چراغ سبز دادند .
اینهمه گفتم تا به امروز عراق برسم . همه کم و بیش در جریان آنچه طی روزهای اخیر در استانهای سنی نشین شمال و شرق عراق گذشته با خبرید و نیازی به شرح رویدادها نمی بینم اما نکته ای را باید باز کنم و آن نادرستی ارزیابی هائی است که پیرامون قدرت داعش ( دولت اسلامی عراق و شام ) میشود .پیش از این نیز در همینجا نوشته ام که داعش سوریه با عراق تفاوتهای آشکار دارد . داعش سوریه بند نافی متصل به استخبارات دمشق و سردار سرلشگر قاسم سلیمانی دارد به همین دلیل نیز هرجا ارتش سوریه در برابر ارتش آزاد و دیگر گروههای رزمنده سوری کم میاورد میدان را برای داعش خالی میکند تا با وحشیگری ؛ نیروهای مخالف اسد را از مناطق تحت تصرفشان بیرون راند و سپس با اعمال ضد انسانی خود چون گردن زدن و به صلیب کشیدن مردم بیگناه به ویژه اقلیتهای علوی و درزی و مسیحی ، به رژیم اسد امکان دهد در برابر افکار عمومی سوریه و جهان ، مدعی شود ، " اینها هستند مخالفان ما ، میبینید چگونه با اقلیتها رفتار میکنند ؟ آیا دنیا حاضر میشود سرنوشت مردم سوریه به دست این آدمکشان بیفتد ؟ - از سخنان خانم بثینه شعبان مشاور رئیس جمهوری سوریه در دیدارش از مسکو – "
بله داعش سوریه در خدمت اسد و متحدانش است ، و اگر گاهی همدلی و همآهنگی با داعش عراق نشان میدهد ، این همدلی پایدار نیست .
در عراق اما آمریکائیها موفق شدند با تشکیل واحدهای " الصحوه " از عشایر سنی عراق ، تا حدود زیادی ریشه القاعده و نیروهای اسلامی تند رو را بکنند بطوریکه در آستانه انتخابات سال 2010 ، به جز گروههای پراکنده ده بیست نفری ، مجموعه های قابل توجهی از تروریستها در عراق ، حضور نداشتند . اگر جمهوری اسلامی و دولت آمریکا نتایج انتخابات پارلمانی عراق را در سال 2010 محترم میداشتند و اجازه میدادند گروه برنده انتخابات به ریاست دکتر ایاد علاوی (شیعه سکولار) دولت را تشکیل دهد و به هزار ترفند و تقلب و تهدید نوری المالکی منفور در میان دوسوم مردم عراق را، در کرسی نخست وزیری نمی نشاندند ، امروز نه تنها اثری از داعش در عراق نمیدیدیم بلکه عراق در مسیر مردمسالاری و مشارکت و فدرالیسم با در آمد سرشار نفتی ، به مرور به دولتی موفق و کارآمد تبدیل شده بود . مالکی احیاکننده دوباره داعش و گروههای هم پیوند با آن شد. سیاستهای غلط و ضد ملی او و ترویج مذهب گرائی کور و تبعیض و ناروائی نسبت به سنی ها و نقض عهد با کردها و حتی متحدان شیعه اش ( حکیم و مقتدی صدر و شخصیتهای مستقلی چون عزت شابندر و ایاد جمال الدین و ...) و تبعیت در حد نوکری از فرامین ولی فقیه ، و سرکوبی وحشیانه تحصن و تظاهرات مسالمت آمیز مردم استان انبار ، و از هم پاشاندن مجموعه های صحوه عشایری همه و همه ، زمینه ساز برخاستن موج خشمی شد که داعش و همپیمانانش بر آن نشستند و در مدتی کوتاه توانستند عراق را به یک دولت فلج پاره پاره نا امن تبدیل کنند که دومین شهرش با دو میلیون جمعیت و شانزده هزار نظامی مجهز به مدرنترین سلاحها در عرض چند ساعت در برابر هجوم دوهزار مهاجم ، سقوط کند . گفتم داعش عراق با سوریه متفاوت است . در عراق هزاران افسر و درجه دار ارتش سابق عراق که به لطف آقای پل بریمر حاکم عراق بعد از سقوط صدام ، خانه نشین شدند ( البته شماری شان به ویژه خلبانها ، به دست شبه نظامیان الدعوه و سپاه بدر و جیش المهدی ، به قتل رسیدند ) همراه با جنگجویان بیباک طریقت صوفی نقشبندی ، بعثی های سابق تحت فرماندهی عزت ابراهیم الدوری ، معاون صدام حسین ( در موصل پس از اشغال شهر نیروهای مهاجم تصاویر عزت ابراهیم را بالا برده بودند ) زیر پرچم داعش جمع شده اند . در عین حال نفرت از مالکی و یأس سنی ها از برخوردارشدن از حقوق قانونیشان به عنوان شهروند عراقی و نه شهروند درجه سه و چهار، از طریق سیاسی و مشارکت در اداره کشور، زمینه ی مطلوبی برای گسترش سیطره ی نیروهای مهاجم به موصل و تکریت و انبار و ... فراهم کرده است . این مهم نیست که نیروهای آبرو باخته مالکی این شهرها را بازپس گیرند ، با موج فزاینده عملیات تروریستی در بغداد چه خواهند کرد ؟ با خشمی که حالا شیعیان و کردها را نیز شامل میشود آقای نوری جواد المالکی چه میکند ؟ 20 ملییارد دلار در دست مالکی برای ساختن ارتش نوین عراق نتیجه اش این بود که ژنرالهای پوشالی ارتش مالکی که اغلب از تفنگچی های حزب الدعوه و سپاه بدرو آدمکشان حزب الله عراق و عصائب اهل حق و جیش المجاهدین بودند با خفت و سرشکستگی در همان لحظه ای اولیه حمله داعش و همراهان از صحنه نبرد با کندن اونیفورمهایشان بگریزند . مالکی شاید فکر میکرد داعش به سراغ کردها خواهد رفت و شهرهایشان را متصرف خواهد شد تا ایشان از شر شرکای سابقش راحت شود اما خانه ی شیشه ایش هدف قرار گرفت و بر سرش خراب شد .کردها با دلاوری حاکمیت خود را بر کرکوک و بیشتر مناطقی که از نظر تاریخی جزئی از کردستان به حساب میآید برقرار کردند و امروز به مراتب قدرتمندتر از روزهای پیش از دهم ژوئن هستند .با تخلیه بسیاری از نقاط مرزی با سوریه و شهرها و روستاهای استان دیاله و صلاح الدین توسط ارتش مالکی ، پیشمرگه های حزب دمکرات کردستان عراق و اتحادیه میهنی و نیروهای آسایش در این مناطق مستقر شده اند و نیروهای داعش ومتحدانش را به عقب رانده اند .
در جریان رویدادهای اخیر عراق مرجع اعلای تشییع آقای سیستانی مرتکب خطای بزرگی شد که خوشبختانه با مشاهده واکنش بسیار منفی محافل مستقل شیعه و روحانیون برجسته ای چون علامه سید علی أمین و کم اعتنائی عمار حکیم و مقتدی صدر و آیات ثلاثه نجف ، بشیر النجفی ، سعید الحکیم و فیاضی ، کوشید رفع و رجوعش کند . اعلام جهاد او میتوانست عراق را در آتش جنگ حیدری نعمتی شیعه و سنی خاکستر کند . مالکی کوشید از این فتوا برای براه انداختن نیروهای شبه نظامی استفاده کند اما توضیحات بعدی سیستانی در باره ضرورت هماهنگی داوطلبان جنگ با داعش، با ارتش و دولت و تاکید بر اینکه فقط باید با غیر عراقی ها جنگید ، عملا جهاد کفائی را از اعتبار انداخت .
مصلحت ملی ما
تردیدی ندارم همانطور که بعضی گزارشها حکایت میکند ، حسن روحانی با اعزام نیروهای سپاه و بسیج به عراق مخالفت کرده است . جلسه شورایعالی امنیت ملی ، تصمیماتی اتخاذ کرده که به موجب أن فقط مجموعه ای از کارشناسان عملیات و افسران اطلاعاتی سپاه و سپاه قدس به سامرا و کربلا و نجف و بغداد اعزام شده اند . قاسم سلیمانی ازبغداد دیدن کرده و معاونش در امور عراق سردار عبدالرضا شهلائی نیز در سامره است . در جلسه شورا ، موضوع همکاری با آمریکا نیز بررسی شده است اما ظاهرا واشنگتن به هیچ روی به اعزام نیروهای ایرانی به عراق روی خوش نشان نداده است . اعزام نیرو و مداخله مستقیم ایران در رویارونی با شورشیان سنی ، یک خودکشی و به معنای بخطر انداختن مصالح ملی ایران و ورود به دوزخ رویاروئی شیعه و سنی در سطح منطقه و از جمله داخل ایران است که سنی ها با 14 میلیون جمعیت در تمام مرزهایش منهای خوزستان مستقرند .
در این لحظات حساس نیز همچون زمان اشغال کویت توسط عراق و حمله آمریکا به افغانستان ، فراتر از هرچیز ، حفظ مصالح ملی ، کیان ایرانی و وحدت و همبستگی ملی باید مد نظر همه ما باشد . مخالفت ما بارژیم سرجایش ، فعلا حاکمیت دست اهالی ولایت فقیه است و هرنوع خطای آنها میتواند پیامدهای خطرناک و خانه برانداز برای ما داشته باشد در حالیکه اتخاذ یک تصمیم بجا و مناسب ، نه تنها مارا از نایره جنگ در عراق دور خواهد کرد بلکه با فروکش کردن آتش جنگ – با تصمیم به جای ایران – اینبار نیز مثل دوبار پیش ما از برندگان تحولات آینده عراق خواهیم بود .
ما باید تنها دست از حمایت نوری المالکی برداریم و به قول دکتر ایاد علاوی ، اجازه دهیم اقطاب سیاسی عراق ، فردی به جز مالکی را که مورد نفرت مردم نیست و فساد و بی لیاقتی ، در کارنامه اش جای ندارد ، برگزینند و یک دولت ائتلافی با تقسیم عادلانه کرسیهای وزارتی بین کلیه ی طوائف و مذاهب عراق ، کرد و سنی و شیعه عرب ، زنان و اقلیتهای مسیحی و ایزدی و آشوری و ترکمن ... به روی کار آید . تردیدی ندارم که با کنار رفتن مالکی که بر خلاف منع قانونی میخواهد برای سومین بار دولت را به دست گیرد ، آتش جنگ داخلی در عراق به مرور فروکش خواهد کرد و داعش همپیمانان و متحدانی در میان گروههای مخالف دولت ، پیدا نخواهد کرد و مردم نیز از مار مالکی به افعی داعش پناه نخواهند برد .
آیا آقای خامنه ای که مالکی را مثل احمدی نژاد از خود میداند و تا امروز علی رغم توصیه های رفسنجانی و روحانی و حتی مشاور نظامی اش یحیی رحیم صفوی و دبیر شورایعالی امنیت ملی دریابان علی شمخانی ، با تمام قوا از او حمایت کرده است یکبار هم شده به ندای عقل و مصالح عالیه ملی ایران پاسخ مثبت خواهد داد و دست از حمایت "کاریکاتور صدام حسین نوری جواد المالکی" بر خواهد داشت ؟ سرنوشت ما به طرز شگرفی به سرنوشت سوریه و عراق پیوند خورده است . آرزو میکنم رژیم ره به خطا نبرد و راهی را برگزیند که در نهایت به نفع خودش هم خواهد بود . امروز آقای خامنه ای به طور مسلم از حمایتهایش از محمود احمدی نژاد ، حداقل در خلوت خویش پشیمان است . پشیمانی فردایش اما از حمایت مستمرش از مالکی، در عراق و بشار اسد در سوریه ، چندان فایده ای برایش نخواهد داشت که آن روز آتش در نیستانش خواهد بود آتشی که فرونشاندنش از عهده او برنخواهد آمد .
لندن 15 ژوئن 2014